همانطور که می‌دانید سیستم برق شامل دو نوع خانگی و صنعتی می‌شود. به عبارتدیگر برق‌های تک فاز خانگی و سه فاز صنعتی هستند. واضح است که از برق صنعتی برای کارخانه‌ها، ابزارآلات صنعتی، سوله‌ها، شرکت‌های بزرگ و… استفاده می‌شود. البته این نوع برق برای مصارف روزانه همچون پله‌های برقی، آسانسور و دیگر تجهیزات مشابه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع برق مفاهیم کاربردی و مختص به خود را دارد که هر کدام تعریف خاصی دارند. قبض برق صنعتی یکی از مفاهیم اصلی محسوب می‌شود که تفاوت بسیاری با برق خانگی دارد. در ادامه این مطلب به نحوه محاسبه قبض این نوع برق و تعرفه برق اصطلاحات مربوط به آن خواهیم پرداخت.
تعریف برق صنعتی
پیش از اشاره و توضیح مفاهیم مربوط به قبض برق سه فاز باید با خود این مفهوم آشنا شویم. همانطور که اشاره کردیم برقی که در صنایع و مکان‌های تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، برق صنعت یا سه فاز نامیده می‌شود. البته باید توجه داشت که از این برق در بعضی از ساختمان‌های مسکونی نیز استفاده می‌شود. دلیل استفاده از این نوع برق در ساختمان‌های مسکونی، استفاده از وسایلی همچون آسانسور، پمپ چاه و… است که نیازمند برق سه فاز هستند.
برخی از دستگاه‌های صنعتی که به کمک برق سه فاز فعالیت می‌کنند، شامل پمپ، الکتروموتور و… می‌شوند. استفاده از برق سه فاز برای چنین ابزار و تجهیزاتی، جهت کاهش هزینه و انتقال راحت برق است. این نوع برق کاربرد گستردهای دارد که در ادامه این مطلب به برخی از آنها می‌پردازیم.
کاربردهای برق صنعتی
شیوه محاسبه و صدور قبض برق صنعتی وابسته به کاربرد آن است. از این نوع برق برای به کار انداختن تجهیزات و دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود؛ علاوه بر آن برای راه‌اندازی موتورهای تک فاز در برخی مجموعه‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع برق کاربردهای دیگری نیز دارد که از جمله آنها می‌توان به روشن و خاموش کردن موتورهای تک فاز به کمک کلید گردان اشاره کرد. همچنین اگر قصد دارید موتور یک قطعه یا ماشین صنعتی را به کمک یک رله هوشمند کنترل کنید باید از برق سه فاز استفاده کنید.
برق صنعتی همچنین در راه‌اندازی پمپ کشاورزی یا هر نوع پمپ شناوری کاربرد دارد و این فرایند به کمک کلیدی به نام ستاره مثلث انجام می‌شود. روشن و خاموش کردن کمپرسور به کمک یک کنتاکتور از دیگر کاربردهای برق سه فاز محسوب می‌شود. همچنین در راه‌اندازی موتور سه فاز نوار نقاله به کمک دستگاهی به نام سافت استارت، کاربرد دارد. برق صنعتی همچنین در روشن و خاموش کردن چراغ‌های کارگاه به کمک یک کنتاکتور، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصطلاحات مربوط به قبض برق صنعتی
در قبض برق صنعتی اصطلاحات به خصوصی وجود دارد که هر کدام معنا و مفهوم خود را دارند. این اصطلاحات عبارتند از:
- برق سه فاز: همانطور که میدانیم در سیستم‌ها و تجهیزات صنعتی به برق با جریان بالا نیاز داریم، که این برق سه فاز نامیده می‌شود. برق سه فاز در واقع شامل سه رشته سیم مختلف است که این سه رشته سیم، جریان برق با اختلاف پتانسیل ۳۸۰ ولت را حمل می‌کنند.
- برق فشار قوی: منظور از برق فشار قوی، برقی است که بیش از ۱۰۰۰ ولت باشد.
- کنتاکتور: کنتاکتور در واقع نوعی کلید مغناطیسی است که در تابلوی برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کلید برای برقراری ارتباط از راه دور استفاده می‌شود.
- ترانسفورماتور ولتاژ خازنی یا CVT: سی وی تی برای تبدیل ولتاژ‌های بالا به ولتاژ قابل استفاده به کار می‌رود.
- میان باری: میان باری یکیدیگر از اصطلاحات قبض برق صنعتی است که به ساعت ۸ صبح تا نزدیک غروب آفتاب یعنی ۱۷ عصر در زمستان و ۲۰ شب در تابستان گفته می‌شود. ضریب محاسبه انرژی در این بازه زمانی دو برابر خواهد بود.
- اوج باری: اوج باری به ساعات اولیه غروب آفتاب تا پاسی از شب و نزدیک به ساعت ۱۲ شب گفته می‌شود. ضریب نرخ انرژی مصرفی در بازه زمانی اوج باری ۴ است.
- کم باری: در پایان اوج بار که ساعت ۱۲ شب است تا ۸ صبح، بازه زمانی کم باری نامیده می‌شود و نرخ انرژی مصرفی در این بازه زمانی برابر یک است.
- ماکسیمتر: ماکسیمتر نیز یکیدیگر از اصطلاحات قبض برق صنعتی است که نشاندهنده بیشترین میزان رقم مصرف مشترک بر حسب کیلووات در یک دوره است.
- دیماند قراردادی: این مفهوم به میزان جریان برق درخواستی مصرفکننده برای مصارف صنعتی بر حسب کیلووات اشاره می‌کند.
تعریف دیماند
همانطور که میدانیم برای محاسبه قبض برق صنعتی باید میزان تقاضای برق را اندازه‌گیری کرد. دیماند همان میزان تقاضای برق است که برای اندازه‌گیری میزان مصرف برق در هر لحظه تعریف می‌شود. این مفهوم در واقع نمایانگر میزان برقی است، که از اداره برق خریداری می‌شود و همچنین قراردادی برای تامین برق مورد نیاز است. حداکثر توان تجهیزات الکتریکی نصب شده در واقع همان تقاضای برقی است که اداره برق به مصرفکننده ارائه می‌دهد.
برای اینکه مفهوم دیماند واضح‌تر شود به این مثال توجه کنید. تصور کنید دو مصرفکننده داریم که مصرف برق هر دو در طول یک ماه یکسان است. با اینحال یکی از این دو مصرف کننده در طول ماه از برق به اندازه ثابتی استفاده می‌کند؛ اما مصرفکننده دیگر تمامی برق مورد نیاز خود را در طی چند روز و چند ساعت خاص مصرف می‌کند. واضح است که هر دو مصرفکننده برق، مقدار برق یکسانی مصرف کردند؛ اما مصرفکننده دوم چون تقاضای برق بیشتری در مدت زمان کمتری داشته است در قبض برق سه فاز هزینه بیشتری شامل حال او خواهد شد.
محاسبه قبض برق صنعتی
همانطور که می‌دانید شرکت برق هر ساله تعرفه جدیدی برای مصرف برق، معین می‌کند. این تعرفه‌ها پس از تعیین نرخ خردهفروشی برق، مشخص می‌شود و در اختیار مصرفکنندگان برق صنعتی قرار می‌گیرد. مصرفکنندگان برق سه فاز این قابلیت را دارند تا نحوه محاسبه قبض برق صنعتی را انتخاب و اعلام کنند تا قبض برق آنها بر اساس انتخاب خودشان محاسبه شود.
جمع‌بندی
قبض برق صنعتی کاربرد گستردهای دارد و برای صنایع، کارخانه‌ها، تجهیزات و ابزارآلات صنعتی و حتی برخی مصارف روزانه همچون پله برقی و آسانسور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع برق کاربردهای گسترده دیگری نیز دارد. برای محاسبه قبض برق سه فاز نیازمند دیماند هستیم که به تعریف آن پرداختیم. قبض این نوع برق شامل اصطلاحات متنوعی است که هر کدام در محاسبه و تعیین میزان برق مصرفی تاثیرگذار هستند.
